Wtórne utonięcie to powód śmierci głównie dzieci, ale nie brak podobnych przypadków wśród dorosłych. Zależnie od badań naukowych i wynikających z nich statystyk, utonięcia wtórne stanowią średnio od 1 do 10 procent utonięć.
Kiedy dana osoba zachłyśnie się wodą podczas kąpieli w morzu czy wannie, może dojść do topienia. Szybka reakcja, połączona z adekwatnie przeprowadzoną akcją ratowniczą i resuscytacyjną, często sprawia, że tonącego udaje się uratować.
W ciągu kolejnych godzin od zdarzenia może dojść do pojawienia się uczucia senności i zmęczenia (ktoś może mieć przemożną ochotę na drzemkę), duszności, widocznych zmian w postaci bladej skóry oraz problemów z regularnym oddychaniem. Naszą uwagę powinien zwrócić kaszel, charczenie, rzężenie lub świst przy nabieraniu oddechu, a także ból w klatce piersiowej.
Podobne objawy wskazują na utonięcie wtórne. Woda, która została w płucach po zakrztuszeniu się, jest wchłaniana przez pęcherzyki płucne. W wyniku obrzęku płuca zwiększają wewnątrz swoją objętość, co uniemożliwia swobodny przepływ tlenu i utlenienie krwi, a w rezultacie prowadzi do zatrzymania krążenia.
Najbardziej niebezpieczna jest woda słona. W praktyce medycznej dawno zaobserwowano zjawisko regulacji płynów (tzw. osmozę), polegające na tym, że płyn o niższym stężeniu danej substancji dąży do kontaktu z tym samym płynem o wyższym stężeniu danej substancji. Jeżeli woda słona - oceaniczna bądź morska - dostanie się do dróg oddechowych, woda znajdująca się uprzednio w organizmie zacznie dążyć do kontaktu z pęcherzykami płucnymi. W ten sposób szybciej dojdzie do niewydolności krążeniowo-oddechowej.
Aby nie doszło do śmierci w wyniku utonięcia wtórnego, w przypadku dostrzeżenia u siebie lub osoby bliskiej nadmienionych objawów, występujących po zakrztuszeniu wodą, należy jak najszybciej zgłosić się na oddział ratunkowy w celu przeprowadzenia specjalistycznych badań, a także ograniczyć aktywność fizyczną do minimum (zwiększa ona zapotrzebowanie na tlen).